کشف سیاره‌‌ای بزرگ در منطقه قابل سکونت

خبرگزاری علم و فناوری آنا به نقل از ناسا، یک «اَبَر زمین» که به دور ستاره کوچک قرمز رنگی می‌گردد کشف شد. این سیاره در فاصله ۱۳۷ سال نوری از زمین است، فاصله‌ای که در مقیاس‌های نجومی بسیار نزدیک است. این سامانه ممکن است سیاره دومی به اندازه زمین را نیز در خود جای داده باشد. البته طبق محاسبات، سیاره کوچکتر این منظومه، می‌تواند فقط اندکی بزرگتر از زمین باشد.

اندازه سیاره بزرگتر، با نام TOI-715 b، حدود یک و نیم برابر زمین است و در منطقه قابل سکونت به دور ستاره‌اش می‌چرخد.  منطقه قابل سکونت، منطقه‌ای در اطراف یک ستاره است که در آن سیاره می‌تواند میزبان آب مایع باشد. معمولاً فرض می‌شود وجود آب نیاز اساسی برای شکل‌گیری حیات است.

البته برای اینکه آب‌های سطحی به وجود آیند، داشتن جوی مناسب نیز بسیار مهم است.
با این حال، ستارگان تکامل می‌یابند و سیاراتی که زمانی قابل سکونت بودند، ممکن است بعدها غیرقابل سکونت شوند.

جدیدترین ابزارهای فضایی، از جمله تجهیزات موجود در تلسکوپ فضایی جیمز وب ناسا، نه‌تنها برای شناسایی جهان‌های دور، بلکه برای آشکار کردن برخی از ویژگی‌های آن‌ها طراحی شده‌اند؛ ویژگی‌هایی چون ترکیب اتمسفر سیاره  که می‌تواند نشانه‌هایی از وجود احتمالی حیات باشد.

سیاره‌ای مرموز و جذاب

اَبَرزمین اخیراً کشف‌شده، موسوم به TOI-715 b، ممکن است در زمان مناسب ویژگی‌های خود را نشان دهد. ستاره والد آن یک کوتوله قرمز کوچک‌تر و سردتر از خورشید و در زمره ستاره‌هایی است که میزبان سیارات سنگی کوچکند. در حال حاضر، این منظومه‌ها بهترین گزینه برای یافتن سیارات قابل سکونت هستند. این سیارات مدارهای بسیار نزدیک‌تری نسبت به سیارات اطراف ستارگانی مانند خورشید ما دارند، اما از آنجایی که کوتوله‌های قرمز کوچکتر و سردتر هستند، سیارات می‌توانند به ستاره خود نزدیک‌تر شده و همچنان در منطقه قابل سکونت ستاره باشند.

مدارهای نزدیک‌تر به معنای مدارهایی است که از مقابل صفحه ستاره می‌گذرد. این سیارات زمانی که توسط تلسکوپ‌های فضایی رصد می‌شوند، بیشتر مواقع از مقابل ستاره خود گذر می‌کنند.
هر ۱۹ روز یک بار معادل یک سال در سیاره b است‌. بنابراین، شناسایی چنین سیاراتی به کمک گذر از مقابل ستاره‌شان آسان‌تر است‌.

تلسکوپ فضایی تس TESS به کمک همین روش، یعنی پدیده گذر سیاره از برابر ستاره، این سیاره جدید را در سال ۲۰۲۳ پیدا کرد. از زمان پرتاب تس در سال ۲۰۱۸ تا کنون تعداد زیادی سیاره فراخورشیدی کشف شده که در منطقه قابل سکونت واقعند. رصد چنین گذرهایی از سیاراتی به اندازه زمین در مدار یک ستاره شبیه به خورشید ( که از ستاره‌اش دور است) فراتر از توانایی تلسکوپ‌های فضایی فعلی است.

سیاره TOI-175 b در فهرست سیارات واقع در منطقه قابل سکونت که می‌توان آن‌ها را با دقت بیشتری توسط تلسکوپ وب بررسی کرد افزوده شده. بدین‌ترتیب شاید بتوان ویژگی‌های جو آن را نیز بررسی کرد. بررسی این سیاره به دیگر ویژگی‌های آن بستگی دارد، از جمله اینکه چقدر جرم دارد و  آیا می‌توان آن را به عنوان «جهان آبی» طبقه‌بندی کرد یا خیر. 

حقایق جالب

اگر وجود دومین سیاره احتمالی این منظومه- که شاید هم اندازه زمین است- نیز تایید شود، به کوچکترین سیاره منطقه قابل سکونت که تاکنون توسط تلسکوپ تس کشف شده تبدیل خواهد شد.
 
کاشفان سیاره

گروهی بین‌المللی از دانشمندان به رهبری جورجینا درانسفیلد از دانشگاه بیرمنگام بریتانیا، مقاله‌ای را در ژانویه ۲۰۲۴ در مورد این اکتشاف منتشر کردند. برای تایید این سیاره از ابزارهای پیشرفته‌ای مانند تلسکوپ‌ جمنای جنوبی، تلسکوپ‌های رصدخانه لاس کامبرس، تلسکوپ‌های ExTrA، شبکه تلسکوپ‌های رباتیک SPECULOOS و تلسکوپ TRAPPIST-South استفاده شد.

ترجمه از مریم فخیمی