۱۴ آذر در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوی آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۴ آذر برابر با ۵ دسامبر را ورق می‌زنیم.

آلودگی بزرگ هوای لندن

۵ دسامبر ۱۹۵۲ میلادی برابر با ۱۴ آذر ۱۳۳۱ خورشیدی، آلودگی بزرگ هوای لندن که به «مه‌دود بزرگ» معروف است آغاز شد و تا ۹ دسامبر ادامه یافت. علت این آلودگی وسیع هوا در شهر لندن مصرف بیش‌ازحد زغال‌سنگ به دلیل سرمای هوا بود. مه‌دود با کاهش دید و حتی نفوذ به مناطق سرپوشیده، بسیار شدیدتر از رویدادهای مه‌دود قبلی بود و اختلالات عمده‌ای به‌وجود آورد. گزارش‌های پزشکی دولت انگلیس در هفته‌های پس‌از این رویداد تخمین می‌زد که بیش‌از ۴هزار نفر در نتیجه مستقیم مه‌دود جان خود را از دست داده‌اند و ۱۰۰هزار نفر دیگر به‌دلیل تأثیرات دود بر دستگاه تنفسی بیمار شده‌اند. تحقیقات جدیدتر نشان می‌دهد که تعداد کل تلفات به‌طور قابل توجهی بیشتر بوده  و با تخمین‌ها به حدود ۱۰هزار تا ۱۲هزار مرگ رسیده است. ابعاد گسترده این فاجعه که از آن به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین فجایع محیط‌زیستی و بدترین فاجعه مرتبط با آلودگی هوا در بریتانیا یاد می‌شود و همچنین فشار افکار عمومی موجب شد تا مجلس بریتانیا در سال ۱۹۵۶ قانونی را باعنوان «هوای پاک» تصویب کند.

جووانی باتیستا مورگانی

۵ دسامبر ۱۷۷۱ برابر میلادی با ۱۴ آذر ۱۱۵۰ خورشیدی، جووانی باتیستا مورگانی، آناتومیست و آسیب‌شناس ایتالیایی که آثارش نقش مهمی در تبدیل‌کردن آناتومی به یک علم دقیق کمک کردند درگذشت. مطالعات اولیه او در خصوص گلو و سینوس بسیار معروف است و تحقیقاتش درباره کیست پارا-اوارین در زنان و آپاندیس بیضه در مردان باعث شد این دو منطقه را با عنوان هیداتید مورگانی نامگذاری کنند. کتاب او «درباره جایگاه و علل بیماری‌ها با استفاده از کالبدشناسی» است که در آن، پایه و اساس آسیب‌شناسی مدرن را بنا نهاده است. مورگانی، سل را مسری می‌دانست و از انجام کالبدشکافی روی افراد مبتلا به سل خودداری می‌کرد. آموزش او به تدوین قوانینی منجر شد که ضدعفونی اتاق‌های محل بستری بیماران مبتلا به سل و سوزاندن لباس‌هایشان بعد از مرگ آنها را اجباری می‌کرد. درمورد سرطان، مورگانی اصرار داشت که چاقو تنها درمانی است که نتایج موثری به همراه دارد. او را با لقب پدر آسیب‌شناسی تشریحی‌بافتی می‌شناسند.

جوزف ارلنگر 

۵ دسامبر ۱۹۶۵ میلادی برابر با ۱۴ آذر ۱۳۴۴ خورشیدی، جوزف ارلنگر، فیزیولوژیست آمریکایی درگذشت. او کسی است که کشف کرد آکسون‌ها یا رشته‌های درون یک طناب عصبی عملکردهای متفاوتی دارند. ارلنگر در سال 1910 کرسی فیزیولوژی را در دانشگاه واشنگتن در سنت‌لوئیس پذیرفت و تا زمان بازنشستگی در سال 1946 در مقام استادی باقی ماند و گروه او به یکی از مراکز تحقیقاتی عمده فیزیولوژی در آمریکا تبدیل شد. ارلنگر به کار خود در زمینه فیزیولوژی قلب و عروق ادامه داد. طی جنگ جهانی اول، او تحقیقاتی درباره مشکل شوک ( افت فشار خون سرخرگی) انجام داد. در سال 1921 او علایقش را به فیزیولوژی عصبی تغییر داد و با همکارش هربرت گاسر کار مشترکی را روی تقویت و ثبت پتانسیل‌های کنش عصبی با اسیلوسکوپ پرتو کاتدی آغاز کرد که و برای همین تحقیقات، آن دو در سال 1944 جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی را دریافت کردند.

الیزابت کابوت کری آگاسیز

۵ دسامبر ۱۸۲۲ میلادی برابر ۱۴ آذر ۱۲۰۱ خورشیدی، الیزابت کابوت کری آگاسیز، مربی، طبیعت‌شناس و نویسنده آمریکایی به دنیا آمد. آگاسیز بنیانگذار و اولین رئیس کالج رادکلیف در کمبریج، ماساچوست آمریکا بود. او در سال 1850 با طبیعت‌شناس سوئیسی، لوئیس آگاسیز ازدواج کرد. آنها با هم برای انجام اکتشافات علمی به سفر رفتند و مدرسه تاریخ طبیعی اندرسون را تأسیس کردند. زمانی که همسر آگاسیز در سال ۱۸۷۳ درگذشت الیزابت به ایده تاسیس کالجی برای زنان تحت نام اولیه انکس هاروارد در کمبریج علاقه‌مند شد. در سال 1894 انکس به کالج رادکلیف تغییر نام داد. آگاسیز تا سال 1899 به‌عنوان رئیس این کالج دختران خدمت کرد و بعد تا سال 1903 به‌عنوان رئیس افتخاری باقی ماند. کتاب‌های او شامل اولین درس در تاریخ طبیعی (1859) و سفری در برزیل (1867) است.