واکاوی مؤلفه «پیشرفت ایران» از منظر سیاست‌گذاری علم و فناوری

گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا، امروزه علم و فناوری به‌عنوان یکی از شاخصه‌های مهم ارزیابی میزان قدرت و توانایی  کشور‌ها از اهمیت خاصی برخورداراست. علم و فناوری به‌عنوان یکی از ابعاد اصلی و تأثیرگذار در الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت است. دستیابی به آرمان‌های بلند نظام مقدس جمهوری اسلامی مستلزم تلاش همه‌جانبه در تمام ابعاد فرهنگی، علمی، اجتماعی، اقتصادی و دفاعی-امنیتی است.

از سوی دیگر علم و فناوری از مهم‌ترین زیرساخت‌های پیشرفت کشور و ابزار جدی رقابت در عرصه‌های مختلف بوده و با توجه به‌سرعت فزاینده جریان پیشرفت دانشی بشر در دهه‌های اخیر در بسیاری از زمینه‌ها، شاید بتوان آن را به‌عنوان مهم‌ترین و پویاترین روند مؤثر بر زندگی عنوان کرد. تعیین نقش علم و فناوری می‌تواند ضمن تولید قدرت و ثروت، توان پاسخگویی ما به تهدیدات پیش رو را افرایش دهد. از طرف دیگر مغفول ماندن زوایای تأثیرگذاری علم و فناوری باعث اتلاف منابع مادی و معنوی و عدم پاسخگویی مناسب نسبت به تهدیدات متصور خواهد بود.

مقام معظم رهبری پیش‌ازاین در ابلاغ سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه در سرفصل بیستم بخش آموزش عالی بر لزوم افزایش شتاب پیشرفت و نوآوری علمی و فناوری تأکید داشتند و در دیدار روز گذشته با صد‌ها نفر از مردم اصفهان به چند نمونه از پیشرفت‌ها و حرکت‌های روبه‌جلو در هفته‌های اخیر اشاره کردند و فرمودند: «دستیابی دانشمندان ایرانی به روش جدید برای درمان سرطان خون، بومی‌سازی یکی از تجهیزات استخراج نفت و گاز، افتتاح خط آهن در بخشی از سیستان و بلوچستان که بخش مهمی از خط آهن شمال به جنوب است، افتتاح چندین کارخانه، راه‌اندازی اولین پالایشگاه فرا سرزمینی، بهره‌برداری از ۶ نیروگاه برق، رونمایی یکی از بزرگ‌ترین تلسکوپ‌های جهان، پرتاب موشک ماهواره‌بر و رونمایی از یک موشک جدید، همه نمونه‌هایی از حرکت روبه‌جلو کشور، آن‌هم درزمانی است که دشمن تلاش دارد با برخی اغتشاشات مانع این حرکت شود.»

محققان و پژوهشگران ایرانی توانسته‌اند با وجود تحریم‌های بین‌المللی در چهار دهه گذشته در همه زمینه‌های تحقیقاتی حضوری پررنگ داشته باشند و نقش‌آفرینی کنند. جمهوری اسلامی ایران سریع‌ترین رشد علمی را در جهان دارا است و پیشرفت‌های شایانی در عرصه فناوری هوافضا، فیزیک هسته‌ای، پزشکی و یافته‌های بنیادی داشته‌است. ایران در حوزه هوافضا با ارسال ماهواره و فرستادن موجود زنده به فضا در میان ۹ کشور صاحب چرخه کامل فناوری فضایی در دنیا قرار گرفته است.

کشورمان همچنین در زمینه پروژه‌های صنایع فضایی و موشکی نیز به پیشرفت‌های بزرگی دست یافته است. از سوی دیگر در عرصه پزشکی و تولید دارو‌های مبتنی بر فناوری‌های نو توانسته‌ایم در رده کشور‌های برتر دنیا قرار بگیریم. در سال‌های گذشته دانشمندان ایرانی توانسته‌اند به چرخه کامل سوخت هسته‌ای دست یابند و از نظر دانش علمی و فناوری در این عرصه در ردیف معدود کشور پیشرفته جهان بشمار بیاییم.

همچنان که جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی در علم و فناوری، با اتکا به قدرت لایزال الهی و با احیای فرهنگ و برپایی تمدن نوین اسلامی برای پیشرفت ملی، گسترش عدالت و الهام بخشی در جهان، کشوری خواهد بود که برخوردار از انسان‌های صالح، فرهیخته، سالم و تربیت‌شده در مکتب اسلام و انقلاب و با دانشمندانی در طراز برترین‌های جهان، توانا در تولید، توسعه علم، فناوری و نوآوری و بکار گیری دستاورد‌های آن و پیشتاز در مرز‌های دانش و فناوری برای مرجعیت علمی در جهان است.

اهداف کلان نظام علم و فناوری کشور نیز دستیابی به جایگاه اول علم و فناوری در جهان اسلام و احراز جایگاه برجسته علمی و الهام بخشی در جهان، استقرار جامعه دانش‌بنیان، عدالت محور و برخوردار از انسان‌های شایسته و فرهیخته و نخبه برای احراز مرجعیت علمی در جهان، کمک به ارتقای علم و فناوری در جهان اسلام و احیای موقعیت محوری و تاریخی ایران در فرهنگ و تمدن اسلامی و نیز گسترش همکاری در حوزه‌های علوم و فناوری با مراکز علمی معتبر بین‌المللی خواهد بود.

ایران کشوری است که با تکیه بر دانش بومی و تلاش جوانان متخصص خود توانسته است در مرز‌های دانش پیش‌روی کند؛ اما این نقطه پایانی پیشرفت علمی ایران نیست؛ بلکه سرآغازی برای حفظ و ارتقا جایگاه جهانی محققان و پژوهشگران ایرانی است. در این راستا و با توجه به شعار سال و به منظور افزایش ظرفیت‌های علم و فناوری در تمامی حوزه‌ها باید نسبت به ایجاد شرکت‌های دانش بنیان و مراکز تحقیقاتی برای فعال نمودن دیپلماسی علمی و اقتصادی کشور اقدامات لازم صورت گیرد.

*لاله قلی پور، دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری عمومی واحد علوم و تحقیقات

انتهای پیام/۴۱۶۷/